تولید تخم نطفه دار و جوجه کشی 

جفت گیری

سن مناسب برای جفتگیری جوجه خروس ها و جوجه مرغ ها ، 6 ماهگی است .
جوجه خروس ها در اوایل 4 یا 5  ماهگی از نظر جنسی فعال هستند ، اما برای باروری (Fertility ) بیشتر و موثرتر جفتگیری را تا 6 ماهگی باید به تاخیر انداخت .
نیمچه ها (Pullets) در حدود 5 یا 6 ماهگی تخم گذاری را شروع می کنند ، اما اولین تخمهای آنها کوچک است و امکان جوجه کشی از آنها ضعیف است .
اندازه تخمها برای جوجه کشی باید متوسط باشد (690 گرم برای هر 12 عدد) .
تنها تخمهای نطفه دار جهت جوجه گیری مناسبند .
برای تولید تخمهای نطفه دار ، مرغها و خروسها را همراه هم در آغلهای مشترک قرار دهید وتا زمانی که به تخمهای نطفه دار احتیاج دارید، آنها را با هم نگهداری کنید .
برای یک دسته مرغ 15 تایی ، یک خروس کافی است ، اما دسته های بزرگتر به دو یا چند خروس احتیاج دارند .
ظرف یک یا دو روز ، همه مرغها جفتگیری کرده و تخم های نطفه دار تولید می کنند .
یک دسته مرغ جفت گیری شده باید دسته کم 95 درصد تخم نطفه دار تولید کند .
نسبت خروسها به مرغها در یک گله داشتی بستگی به نوع نژاد دارد و از این قرار است:

نوع تخمی :

لگهورن – یک خروس به 15 مرغ

نوع گوشتی :

پلیموت راک سفید آمریکایی یک خروس برای 12 مرغ و نژادهای بزرگ جثه ، النگشان  ، کوشین  و درست یک خروس  به ازای 10 مرغ.

باروری:

مرغها و خروسهای جوان باروری بالاتری دارند و تخمهای آنها از قابلیت جوجه کشی بیشتری نسبت به افراد پیر برخوردار است . اما باوری و کار آیی مرغها و خروسها در دومین سال تخمگذاری کمتر است .  یک خروس دو ساله بسیار پایین است و گاهی تا 50 درصد یا کمتر کاهش می یابد . قابلیت جوجه گیری از یک دسته مرغ دوساله به مراتب کمتر از یک دسته مرغ یک ساله است . جفتگیری مرغهای دو ساله یا مسن تر با جوجه خروسهای 6 ماهه از لحاظ باروری و قابلیت جوجه کشی پرثمرتر از جفتگیری با خروسهای مسن است .حتی در دسته هایی که در اولین فصل تولید تخم هستند ، درصد باروری و قابلیت جوجه کشی در پایان فصل به تدریج کاهش می یابد . برخی نژادها ، به ویژه پلیموت راک آمریکایی بعد از 9 ماه تولید تخم ، از لحاظ قابلیت جوجه کشی به سطح پایینی تنزل می کنند و به دلایل اقتصادی باید از گله حذف شوند .

از آنجا که اسپرم در داخل لوله رحمی (مجرای عبور تخم) ذخیره می شود ، مرغها قادرند تنها با یک مرتبه جفت گیری ، تا سی روز تخمهای نطفه دار تولید کنند. به عبارت دیگر حتی اگر همه خروسها  را از دسته مرغها جدا کنند ، مرغها می توانند تا چند هفته به تولید تخمهای نطفه دار ادامه دهند .تحت بعضی شرایط شناسایی پدر جوجه ها ضرورت می یابد . بنابراین با این تصور که مرغها در تله های تخمگذاری (Trapnested) تخم می گذارد و شماره مرغ روی تخم ثبت می شود ، خروس های قدیمی باید از دسته جدا شده و دست کم دو هفته پیش از آن که تخمها به منظور جوجه کشی ذخیره شوند ، خروسهای جدید به دسته می پیوندند. در این مدت اسپرم های جدید جایگزین اسپرم های کهنه در لوله های رحمی می شوند . اسپرم های جدید فراوان تر و نیرومندترند و به همین دلیل قابلیت بارور کردن تخمها در آنها بیشتر است .

منابع تهیه تخمهای نطفه دار برای جوجه کشی:

بهترین منبع تهیه تخمهای مناسب جوجه کشی ، مرغهای خودتان است . همچنین می توانید از مرغداری یا مزرعه ای که گله مرغ مادر (Breeding flock) پرورش می دهد تخم نطفه دار تهیه کنید . تخم خای که در فروشگاهها به قصد مصرف انسان فروخته می شوند ، برای جوجه کشی مناسب نیستند . این تخمها غالبا توسط مرغان بی خروس تولید می شوند و روی پوسته بیشتر این تخمها را با لایه نازکی از روغن معدنی سبک می پوشانند تا با جلوگیری از خارج شدن هوا و رطوبت از پوسته ، کیفیت داخلی تخم را حفظ کنند . لازم به توضیح است که عبور هوای کثیف داخل تخم و رطوبت به خارج برای رشد جنین داخل تخم ضروری است .

قابلیت جوجه در آوری:

 در بیشتر جوجه کشی ها بطور متوسط 85 جوجه از هر 100 تخم به دست می آید . البته در مورد مرغی که روی تخم هایش می خوابد نتیجه به مراتب رضایت بخش تر است ، زیرا از 12 تخم ،11 یا حتی 12 جوجه بیرون می آید . در ماشینهای جوجه کشی خانگی ، میزان جوجه کشی بین 50 تا 70 درصد است . این ماشینهای جوجه کشی کوچک گاهی در دوره جوجه کشی قادر به ایجاد شرایط مطلوب برای جوجه گیری نیستند.

دوره جوجه کشی:

 مدت زمان مورد نیاز برای جوجه گیری از تخمهای طیور مختلف تحت شرایط مطلوب جوجه کشی ، در جدول زیر آمده است :

ماشینهای جوجه کشی :

 ماشین جوجه کشی ، دستگاهی است که دما ، رطوبت و هوای مناسب برای رشد جنین را ثابت نگه می دارد و مجهز به یک منبع گرما دهنده و وسایل ایجاد رطوبت و تهویه است . برخی از انواع ماشینهای جوجه کشی بسیار ساده اند ، مثلا یک جعبه مقوایی مجهز به لامپ گرما دهنده ، یک ظرف پر از آب برای تامین رطوبت و سوراخهایی برای تهویه هوا . برخی دیگر بسیار کامل و مجهز به وسایل گرمادهنده ، ترموستات ، دستگاههای تنظیم رطوبت ،جایگاههای ورود هوا ، لوله تخلیه هوا ، بادبزنهای سقفی برای به جریان انداختن هوا ، وسایل تخم چرخان خودکار ، زنگهای اعلام خطر ، و دستگاههای ثبت دما و رطوبت هستند.